Op onze Art Unbound Research pagina vindt u onze studies en projecten. Wij ontwikkelen onderzoeken rondom de werking van het creatieve proces. Hierbij leggen wij een focus op het ontwikkelen van programma’s voor mensen met de ziekte van Parkinson.
Neurowetenschappelijk besteden wij bijzondere aandacht aan hoe het creatieve proces de aanmaak van dopamine beïnvloedt.
STUDIE - ART CAP
Kunst en Creativiteit als Actie voor Mensen met Parkinson
In samenwerking met 15 mensen die de ziekte van Parkinson hebben, waaronder ook twee patiënt-wetenschappers en -kunstenaars, hebben wij een innovatief interventie programma ontwikkeld voor mensen met de ziekte van Parkinson.
Dit programma startte als een onderdeel van het grootschalige onderzoek Unlocking the Muse, dat wordt geleid door Pr. Dr. Matthew Pelowski (ARTIS Lab), Dr. Julia Crone (Crone Neurocognition Lab), en Dr. Blanca Spee aan de Universiteit van Wenen. Het project woord in Nederland geleid van Dr. Blanca Spee in samenwerking met het Radboudumc, Radboudumc Health Academy. Verdere collaboraties bestaan met de HAN_ university.
De studie is ook gekoppeld aan de Parkinson Vereniging met een team van patient-wetenschappers.
Het onderzoek in Nederland in Nijmegen (Radboudumc) staat onder leiding van Prof. Dr. Bas Bloem, hoogleraar neurologische bewegingsstoornissen, Mag. Dr. Blanca T.M. Spee, hoofdonderzoeker op het vlak van psychologie en neuro-esthetica en Prof. Dr. Jur Koksma, associate professor transformatief leren. Dit team, in samenwerking met een team van wetenschappers van het Radboudumc Expertisecentrum Parkinson en Bewegingsstoornissen, de Radboudumc Health Academy, en HAN_ university, verkent de impact van artistieke creativiteit en co-creatie op de symptomen van de ziekte van Parkinson.
Artistieke Leiding
De artistieke leiding van het project is in handen van Marjoke Plijnaer, een multidisciplinaire kunstenares en creatief therapeute, die het inhoudelijke programma van Kunst & Creativiteit als Actie voor mensen met Parkinson heeft ontworpen. Zij is ook artistiek leider van theatergroep Stichting Kamer 8 in Nijmegen.
Programma-ontwikkeling
Gedurende de jaren 2022/2023 hebben wij verschillende pilot-studies uitgevoerd om het programma te ontwikkelen, waarin deelnemers, onder begeleiding van creatieve docenten, samen de ruimte creëren om hun eigen creatieve flow te ontdekken in een ‘creative playground’. Dit omvat een breed scala aan creatieve activiteiten zoals beeldende kunst, muziek, grafisch werk en drama.
Eerste Pilot Resultaten en Vervolgonderzoek
De initiële resultaten van onze pilot kunstinterventies zijn veelbelovend en tonen een significante toename in het algemeen welzijn en een aanzienlijke vermindering van angst bij de deelnemers. Tevens suggereren voorlopige gegevens verbeteringen in de gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven, met name op het gebied van mobiliteit, dagelijkse levensactiviteiten, emotioneel welzijn, en communicatie. Opvallend is ook de waargenomen vermindering van het stigma rondom Parkinson.
Verder geven de data aan dat er positieve trends zijn in meta-cognitieve functies en cognitieve flexibiliteit, wat duidt op een verbeterd vermogen van de deelnemers om te denken en zich aan te passen aan nieuwe situaties, hieronder ook zelf creatieve oplossingen te vinden.
Deze eerste richtingen van resultaten moeten nog verder worden aangetoond in ons lopend onderzoek, bekend op het moment onder de naam ‘Art CAP studie’, een gerandomiseerde gecontroleerde pilot-studie die momenteel data verzamelt om deze effecten verder te onderzoeken en te bevestigen.
Luister: Bas Bloem vertelt in de video over het project, waarom creativiteit belangrijk is voor mensen met Parkinson, en over dit onderzoek.
Wij werken samen met de Parkinson Vereniging: Verdere informatie vindt je ook op de Parkinson Vereniging pagina, klik hier!
Geïnteresseerd in samenwerking en/of financiële ondersteuning van ons onderzoek?
Neem dan gerust contact op met de Wetenschappelijke Directeur
Dr. Blanca T.M. Spee
Radboud University Medical Center
Expertisecentrum voor Parkinson en Bewegingsstoornissen
E-mail: blanca.spee@radboudumc.nl
Telefoon +31 6 103 208 53
WIL JE ALS DEELNEMER MEEWERKEN AAN ONS ONDERZOEK?
Neem dan gerust contact op met het Radboudumc, onderzoeksteam neurologie via de helpdesk.
E-mail: info@onderzoek-parkinson.nl
Telefoon (024) 8080141
(van maandag tot en met vrijdag van 8.30-10.00 uur en van 13.30 -15.30 uur
Publicaties en wetenschappelijke achtergrond
- Spee, B.T.M., Stap, T., Plijnaer, M., Pasman, G., Zeggio, S., Duits, A., Crone, J., Haeyen, S., Pelowsi, M., Bloem, B.R., & Koksma, J.-J. (invited submission). Co-Creating a Person Centered Creative Engagement Intervention for Parkinson’s Care. Frontiers in Psychology: The Arts Therapies and Neuroscience.
- Gros, P., Spee, B.T.M., Bloem, B.R., & Kalia, L.V. (2024). If Art Were a Drug: Implications for Parkinson’s Disease. Journal of Parkinson’s Disease, 1-14. doi: 10.3233/JPD-240031
- Bloem, B. R., Pfeijffer, I. L., & Krack, P. (2018). Art for better health and wellbeing. BMJ, 363. doi: 10.1136/bmj.k5353
- Bloem BR, de Vries NM, Ebersbach G. Nonpharmacological treatments for patients with Parkinson’s disease. Movement Disorders. 2015;30(11):1504-1520. doi:10.1002/mds.2636
- Bloem BR, Okun MS, Klein C. Parkinson’s disease. The Lancet. 2021;397(10291):2284-2303. doi:10.1016/S0140-6736(21)00218-X
- Boot N, Baas M, van Gaal S, Cools R, De Dreu CKW. Creative cognition and dopaminergic modulation of fronto-striatal networks: Integrative review and research agenda. Neurosci Biobehav Rev. 2017;78:13-23. doi:10.1016/j.neubiorev.2017.04.007
- Dorsey ER, Bloem BR. The Parkinson pandemic – A call to action. JAMA Neurol. 2018;75(1):9- 10. doi:10.1001/jamaneurol.2017.3299
- Cucca A, Di Rocco A, Acosta I, et al. Art therapy for Parkinson’s disease. Parkinsonism Relat Disord. 2021;84:148-154. doi:10.1016/j.parkreldis.2021.01.013
- Groot B, de Kock L, Liu Y, et al. The value of active arts engagement on health and well-being of older adults: A nation-wide participatory study. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(15). doi:10.3390/ijerph18158222
- Lakke JP. Art and Parkinson’s disease. Adv Neurol. 1999;80:471-479.
- Lauring JO, Ishizu T, Kutlikova HH, et al. Why would Parkinson’s disease lead to sudden changes in creativity, motivation, or style with visual art?: A review of case evidence and new neurobiological, contextual, and genetic hypotheses. Neurosci Biobehav Rev. 2019;100:129-165. doi:10.1016/j.neubiorev.2018.12.016
- Lhommée E, Batir A, Quesada JL, et al. Dopamine and the Biology of Creativity: Lessons from Parkinson’s Disease. Front Neurol. 2014;5. doi:10.3389/fneur.2014.00055
- Maradan-Gachet, M. E., Debove, I., Lhommée, E., & Krack, P. (2023). Creativity and Parkinson’s Disease. In Art and Neurological Disorders: Illuminating the Intersection of Creativity and the Changing Brain (pp. 65-89). Cham: Springer International Publishing.
- Pelowski M, Spee BTM, Arato J, Dörflinger F, Ishizu T, Richard A. Can we really ‘read’ art to see the changing brain? A review and empirical assessment of clinical case reports and published artworks for systematic evidence of quality and style changes linked to damage or neurodegenerative disease. Phys Life Rev. 2022;43:32-95. doi:10.1016/j.plrev.2022.07.005
- Pelowski, M., Spee, B., Richard, A., Krack, P., & Bloem, B. (2020). What Parkinson’s reveals about the artistic spark. American Scientist, 108(4), 240. [https://www.researchgate.net/profile/Blanca-Spee-2/publication/342227355_What_Parkinson’s_Reveals_About_the_Artistic_Spark/links/5f0468c592851c52d61de494/What-Parkinsons-Reveals-About-the-Artistic-Spark.pdf]
- Perez Matos, J. A., Richard, A., Spee, B. T., & Pelowski, M. (2021). Neurodegenerative diseases, art and creativity: Therapeutic implications. Neurodegenerative Disease Management, 11(03), 187-192. doi: 10.2217/nmt-2021-0012
- Spee, B., Ishizu, T., Leder, H., Mikuni, J., Kawabata, H., & Pelowski, M. (2018). Neuropsychopharmacological aesthetics: A theoretical consideration of pharmacological approaches to causative brain study in aesthetics and art. Progress in brain research, 237, 343-372. doi: 10.1016/bs.pbr.2018.03.021
- Spee, B., Sladky, R., Fingerhut, J., Laciny, A., Kraus, C., Carls-Diamante, S., … & Treven, M. (2022). Repeating patterns: Predictive processing suggests an aesthetic learning role of the basal ganglia in repetitive stereotyped behaviors. Frontiers in Psychology, 13, 930293. doi: 10.3389/fpsyg.2022.930293
- Stap, T., Grol, R., & Koksma, J. (2023). Holding still, together: Portraying Parkinson’s Care (p. 197). Radboud University Press.
– Boek: Art and Neurological Disorders: Illuminating the Intersection of Creativity and the Changing Brain. Springer Nature.
Richard, A., Pelowski, M., & Spee, B. T. (Eds.). (2023).